Rulman Arızaları Önceden Nasıl Tespit Edilir?

Rulmanlar motorların kalbidir. Motordaki mekanik hareketin en az sürtünmeyle aktarılması gerekmektedir. Sürtünmenin artması, motorun verimini doğrudan etkiler.

Bu yazıda ; Rulmanda ne gibi arızalar oluşur? Belirtileri nelerdir? Rulman arızaları motora nasıl yansır ve çözümleri nelerdir? Rulman arızalarını önceden nasıl tespit edebiliriz? sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.

Rulman Nedir, Ne İşe Yarar ?

Rulman, iç ve dış iki bilezik ve arasında yuvarlanan bilya, makara gibi parçalardan oluşan, olabilecek en az sürtünmeyle dönme hareketi yapan motorun en önemli elemanlarından biridir. Rulmanın yapısında iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları ve kafes bulunur. Rulmanlar çok güçlü mekanik etkilere dayanabilecek şekilde üretilir. 

Rulman Arızaları Sebepleri, Belirtileri ve Önlenmesi

Her rulmanın bir ömrü vardır. Yapılan bir araştırmaya göre, elektrik motorlarındaki rulmanların sadece %34’ü kendi ömrünü tamamladığı ortaya çıkmıştır. %66'sı ise kullanım ömrü tamamlanmadan bir arıza nedeniyle erkenden değiştirilmek zorunda kalmaktadır. Rulmanlar uzun ömürlü, dayanıklı, yüksek güçlü olarak imal edilirler. Ancak rulmanlarda bakımsızlıktan, tedbir alınmamasından, kötü kullanımdan veya yanlış montaj gibi etkenlerden arıza oluşabilir.

Rulmanda Yorulma Belirtisi ve Yol Açtığı Arızalar

Rulmanlar çeşitli nedenlerden dolayı mekaniksel olarak yorulurlar. Bunun belirtileri rulman yüzeyinden parçacıklar kopması şeklinde olabilir. Rulmandaki yuvarlanma elemanları yük taşıyan yüzeyle olan temasında kayma gerilimleri oluşur. Bu gerilmeler yüzeyin belli noktalarında çatlaklar meydana getirir.

Rulmanda oluşan yorulmanın neden olduğu arızalar; pullanma, soyulma, kazınma, sıvanma, aşınma, çatlaklar. Bunların sebepleri de aşırı yüklenme, darbe yükü, sürtünme, eksen kaçıklığı, yüksek hız, yanlış ve yetersiz yağlama, bileziklerin eğimli olması ve yanlış montaj gibi nedenler gösterilebilir.

Krepaj, Rulman Kafesi Hasarı, Pas ve Elektriksel Korozyon, Montaj Hatalarından Kaynaklanan Arızalar rulman arızalarının bazılarıdır.

Rulmanın Ömrünü Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Rulman yapan firmaların amaçları  uzun ömürlü, daha dayanıklı, yük kapasitesi yüksek,  yüksek devirlere çıktığında daha sessiz çalışan rulman üretmektir. Üretimdeki ince ayrıntılar hayati önem kazanabilir. Rulmanın ömrünü etkileyen faktörleri kısaca; sıcaklık, temizlik, rutubet, toz, rulmanın kalitesi, malzemenin yorulması, yağlama maddesidir. 

Bu etkilerden en önemlisi, yağlama rulmanlarda ömür belirleyicisi olarak ele alınır. Yağlamada kullanılacak yağın film tabakası oluşturması ve bilya, makara gibi yuvarlama elemanlarının zarar görmesi engellenmelidir. Fakat bu işlem yapılırken temas yüzeyinin şekli bozulmamalıdır. Asla direkt olarak rulmana sert bir cisimle vurulmamalıdır. Çok önemli olan bir adım olan diğer bir yapılmaması gereken hareket, kapaklı rulmanların içerisine yağ basılıp kapatılmamalıdır. Çünkü kapaklı rulmanlar yağlamasız tiptir. İmalat zamanında kullanılacak gres yağı sayesinde tekrar bir yağlama gerektirmez.